MS (Multipl Skleroz), sadece iki harf... �ld�rm�yor ancak ki�iyi engelli yap�yor. MS, kronik bir hastal�kt�r, sinsidir, yava� ilerler ve erken te�his edilmezse hastay� sakat b�rak�r.

D�nya MS G�n� dolay�s�yla MS hastal��� hakk�nda a��klamalarda bulunan N�roloji Uzman� Yrd. Do�. Dr. T�lin Co�kun, "MS hastalar� y�zde 10 oran�nda engelli kalabiliyor. Geriye kalan hastalar hayatlar�na devam edebiliyorlar ancak o y�zde 10'luk hastan�n hayat�n� kolayla�t�rmam�z gerekiyor" dedi.

D�KKAT! BU BEL�RT�LER �OK �NEML�!

Yrd. Do�. Dr. Co�kun, MS'i beyinde ve omurilikte, mesajlar� ta��yan sinir telleri etraf�ndaki miyelin k�l�f� ad� verilen koruyucu k�l�f�n hastal��� olarak tan�mlayarak, s�zlerini ��yle s�rd�rd�: "MS, beyin ve omurili�i etkiledi�i i�in �ok �e�itli belirtilerle kar��m�za ��kabilir. Tutulan merkeze g�re farkl� belirtilerle ortaya ��kar. �rne�in; g�z� tutarsa g�rme kayb�, beyinci�i tutarsa denge bozuklu�una neden olabilir. Beynin motor alan� tutuldu�u zaman v�cudun bir taraf�nda g��s�zl�k olu�ur. Daha lokal durumlar da olabilir. V�cudun duyusal yerleri tutuldu�unda v�cutta uyu�ma �ikayetleri olabilir.

Toplumumuz art�k bu konuda �ok bilin�li. Hastal���n pop�ler olmas� da bu duruma yard�mc� oldu. Herhangi bir uyu�mayla bize ba�vuran �ok hastam�z var. Bu nedenle �nemli olan bu hastal���n belirtilerine kar�� bilin�li olmakta fayda var."

�zetle MS'in belirtileri ��yle;

Uyu�ukluk

G�� kayb�,

Kramp, a�r�

G�rme kayb� veya �ift g�rme

�drar ka��rma

Denge kayb�

Epilepsi

Fel�

MS neden gen�leri vuruyor?

MS'in 20-40'l� ya�larda pik yapt���na dikkat �eken Yrd. Do�. Dr. T�lin Co�kun, "MS art�k neredeyse her ya�ta g�r�l�yor. 10 ya� ve �st�nde g�r�lmeye ba�lad�. Ancak gen� eri�kinlerde daha s�k g�r�l�r. MS genetik bir hastal�k de�ildir, bir�ok �evresel fakt�rden etkilenebilir. Sadece bulundu�umuz alan de�il; yediklerimiz ve i�tiklerimiz, uykusuzluk, vitamin eksikli�i, stres gibi fakt�rler de MS'i etkiler. Bir �ok fakt�rden etkilendi�i i�in tam olarak neye ba�l� oldu�unu s�yleyemiyoruz" dedi.

BU V�TAM�NLERE D�KKAT!

D vitamini eksikli�i MS riskini art�r�r m�?

"Sadece D vitamini eksikli�i MS hastal���n� tetiklemez" diyen Yrd. Do�. Dr. Co�kun, s�zlerini ��yle s�rd�rd�: "MS ile D vitamini eksikli�i direkt olarak ili�kilendirilmi�tir. D vitamini eksikli�i olan ki�ilerde MS hastal���n�n g�r�ld���n� bir�ok �al��ma destekliyor. Hastaya MS te�hisi koydu�umuz an itibariyle D vitamini eksikli�ini giderecek �eyler �neriyoruz. Akdeniz mutfa��ndan zengin beslenmelerini tavsiye ediyoruz. Hastalar�m�z�n egzersiz yapmalar�n� istiyoruz. Bu �nerdi�imiz �eyler hastan�n ya�am tarz� olmal�. Bu hastalarda kas kramplar� ve a�r�lar oluyor bu y�zden fizik tedavi de �nerilerimiz aras�nda... Belli aral�klarla egzersizler yap�lmad���nda hastalar�m�z�n ya�am kalitesi ciddi anlamda d���yor."

"BEN�M ANNEM DE MS HASTASI..."

Kendi annesinin de MS hastas� oldu�unu s�yleyen Yrd. Do�. Dr. Co�kun, "Hem hekim hem 15 y�la yak�n bir s�redir MS hastas� yak�n� olarak; MS hastal���n�n bir ya�am tarz� oldu�unu s�yleyebilirim. MS bizim evin k���k �ocu�u derim hep ��nk� y�llarca onun zorluklar�yla ya�ad�k. Yap�lmas� gerekenler yap�ld�ktan sonra MS korkutucu bir hastal�k de�il. Annem hem akut tedavi hem de koruyucu tedavi almak zorunda kald�. Bu tedavilerin annemin hayat�n� k�s�tlad���n� hi� hat�rlam�yorum. Sabah uyan�r, i�nesini yapar ve sonr ada hayat�na devam eder. Biz art�k onu hasta olarak g�rm�yoruz ��nk� normal hayat�na devam ediyor. Annem ne yapaca��n�, nas�l davranaca��n� biliyor. �rne�in �ok yorulmamas� gerekti�ini biliyor. Yorgunlu�un, a��r� egzersizin ve uykusuzlu�un kendisine zarar verece�ini biliyor" diye konu�tu.

MS HASTALI�I �LE BA� ETMEN�N YOLLARI!
MS'in tedavisine de�inir misiniz?

MS hastal���n�n akut ve koruyucu tedavi olmak �zere iki ayr�ld���na dikkat �eken Yrd. Do�. Dr. Co�kun, �unlar� s�yledi: "Akut tedavide hasta MS ata�� ge�irdi�i an yani bir uyu�ma, konu�ma bozuklu�u gibi belirtilerin �st�nden 24 saat ge�mi�se ve bizler hekim olarak bu belirtilerin bir MS hastal��� belirtisi oldu�unu d���n�yorsak ilk tedavimiz atak tedavisi olur. �ncelikle bu hastay� kurtarmam�z gerekir. Kortizon v�cudun tedavisi i�in �ok �nemlidir. �lk 7-10 g�n kulland���m�z bir ila� var. Hem hasta i�in hem de bizim i�in �ok y�z g�ld�r�c� oluyor bu tedaviler.

Ard�ndan ikinci atak olup olmayaca��n�, hastan�n ya�� gibi bir�ok fakt�r� g�z �n�nde bulundurarak koruyucu tedaviye ge�ip ge�meyece�imize karar veriyoruz. Koruyucu tedavide art�k biraz daha zenginiz. Koruyucu tedavide birinci ikinci ve ���nc� basamak tedaviler var. Koruyucu tedavide birinci ikinci ve ���nc� basamak tedaviler var.

Birinci basamak tedaviler, deri alt�na yap�lan tedavilerdir. �kinci basamak tedaviler de oral yollarla yap�lan tedavidir. Birinci basamak tedaviden yarar g�rmeyen hastalar�m�zda ikinci basamak tedavilere ge�iyoruz. ���nc� basamak tedaviyi ise daha �ok kanser hastalar�nda kullan�yoruz. Damar yolunu kulland���m�z bir y�ntemdir. Di�er tedavilerden fayda g�rmeyen hastalar�m�zda ���nc� basamak tedavilere ge�iyoruz."

MS hastas� �m�r boyu ila� kullanmak zorunda m�?

MS hastalar�n�n en az 5 y�l boyunca ila� kullanmas� gerekti�inin alt�n� �izen Yrd. Do�. Dr. T�lin Co�kun, "Literat�r, hastan�n be� y�l ila� kullanmas�n� �neriyor. Biz koruyucu tedaviye ba�lad�ktan sonra hasta be� y�l boyunca hi�bir atak ge�irmiyorsa o ilac� kesip kesmeme konusunda g�zden ge�iririz. Eskiden yakla��m�m�z bu �ekildeydi �imdi ise bu ilac� kesmek biraz cesaret ister deniyor. ��nk� �unu biliyoruz; art�k bu ila�lar kesildikten sonra olur da bir hasta tekrar atak ge�irirse ger�ekten �ok k�t� oluyor. O y�zden bu ila�lar� kesmek �ok ciddi bir karar. Bu karar� hastalar�m�zla konu�arak veriyoruz. �o�u zaman ilac� kesmiyoruz, �al��malar da bunu destekliyor zaten. Biz de hastay� bilin�lendirip ilac�n kesilmemesi yolunda bir ad�m at�yoruz" dedi.

Demet Demirk�r